Դեկտեմբերի 25-ին Սանկտ Պետերբուրգում՝ Եվրասիական տնտեսական բարձրագույն խորհրդի նիստի շրջանակում ստորագրվել է Ազատ առևտրի համաձայնագիր Եվրասիական տնտեսական միության և նրա անդամ պետությունների, մի կողմից, և Իրանի Իսլամական Հանրապետության միջև՝ մյուս կողմից:
Փաստաթուղթը ստորագրել են՝ Հայաստանի Հանրապետության փոխվարչապետ Մհեր Գրիգորյանը, Բելառուսի Հանրապետության փոխվարչապետ Իգոր Պետրիշենկոն, Ղազախստանի Հանրապետության փոխվարչապետ Սերիկ Ժումանգարինը, Ղրղզստանի Հանրապետություն նախարարների կաբինետի նախագահի առաջին տեղակալ Ադիլբեկ Կասիմալիևը, Ռուսաստանի Դաշնության կառավարության ղեկավարի տեղակալ Ալեքսեյ Օվերչուկը, Եվրասիական տնտեսական հանձնաժողովի կոլեգիայի նախագահ Միխայիլ Մյասնիկովիչը, ինչպես նաև Իրանի Իսլամական Հանրապետության արդյունաբերության, հանքերի և առևտրի նախարար Աբաս Ալի-Աբադին:
«ԵԱՏՄ-ի և Իրանի Իսլամական Հանրապետության միջև այժմ ստորագրված ազատ առևտրի համաձայնագիրը մեր երկրների միջև առևտուրը որակապես նոր մակարդակի կհասցնի,- ընդգծել է Միխայիլ Մյասնիկովիչը։ - Գործարքը հավակնոտ է. կվերացվեն ներմուծման մաքսատուրքերը ապրանքային անվանացանկի շուրջ 90%-ի համար, որին բաժին է ընկնում մեր փոխադարձ առևտրի ավելի քան 95%-ը»։
2019 թվականին ուժի մեջ մտած Ժամանակավոր համաձայնագիրը, որի արդյունքում ձևավորվում է ԵԱՏՄ-ի և նրա անդամ պետությունների՝ մի կողմից, և Իրանի միջև՝ մյուս կողմից, ազատ առևտրի գոտու ձևավորմանը, արդեն թույլ է տվել կրկնապատկել փոխադարձ ապրանքաշրջանառությունը
(2019 թվականի 2.4 մլրդ դոլարից՝ մինչև 6.2 միլիարդ դոլար 2022 թվականին), թեև համաձայնագրի ապրանքային ծածկույթը սահմանափակվում էր գյուղատնտեսական և արդյունաբերական արտադրանքների նվազագույն հավաքացուով:
Ժամանակավոր համաձայնագրով ԵԱՏՄ-ն և Իրանը պայմանավորվածություններ են ամրագրել, որ նրա կողմից ստեղծվող պրեֆերենցիալ առևտրային ռեժիմը կդառնա ազատ առևտրի լիաձևաչափ ռեժիմին անցնելու առաջին փուլը։
«Ազատ առևտրի համաձայնագրի շուրջ բանակցություններում մենք հիմք ենք ընդունել 2019 թվականից գործող ժամանակավոր համաձայնագիրը, որը գործնականում ապացուցել է իր արդյունավետությունը։ Միաժամանակ մենք ելնում էինք երկու մոտեցումից. Առաջինը մեր առևտրային ռեժիմի կարգավորիչ մասի բարելավումն է, երկրորդը՝ ապրանքների առավելագույնս լայն տեսականու համար մեր երկրների միջև անմաքս առևտրի ապահովումը։ Այս երկու մոտեցումներն ամբողջությամբ կիսում էին և՛ ԵԱՏՄ-ն, և՛ Իրանը։ Արդյունքում ձևավորվել է մի գործարք, որից շահում են բոլոր մասնակիցները»,- նշել է Եվրասիական տնտեսական հանձնաժողովի առևտրի նախարար Անդրեյ Սլեպնևը։
Նրա խոսքով, ստորագրված ազատ առևտրի մասին համաձայնագրին համապատասխան՝
«ԵԱՏՄ երկրների գյուղատնտեսները բացառիկ պայմաններ կունենան Իրանի շուկա այնպիսի սկզբունքորեն կարևոր ապրանքներ մատակարարելու համար, ինչպիսիք են հացահատիկը, եգիպտացորենը, բուսական յուղերը, ԽԵԱ և ոչխարի միսը, մսի և թռչնամսի արտադրանքը, պահածոները, հրուշակեղենը և այլ գյուղատնտեսական արտադրանքի լայն տեսականին: Ինչ վերաբերում է արդյունաբերական ապրանքներին, ապա անմաքս առևտրի ռեժիմ կսահմանվի մետաղագործության, քիմիայի և փայտամշակող արդյունաբերության, ինքնաթիռաշինության և նավաշինության, մեքենաշինության, երկաթուղային տեխնիկայի և սարքավորումների և արդյունաբերական հատվածի այլ արտադրանքի լայն տեսականու համար:
Լրացուցիչ պայմանավորվածություններ են ձեռք բերվել նաև ոչ սակագնային մասով՝ տեխնիկական կարգավորման, սանիտարական, անասնաբուժական և բուսասանիտարական միջոցների, մաքսային վարչարարության, ապրանքների ծագման ստուգման էլեկտրոնային համակարգի, առևտրային պաշտպանության միջոցների, պետական գնումների իրականացման թափանցիկության անհրաժեշտ մակարդակի ապահովման ոլորտներում:
Բացի այդ, համաձայնագրի շրջանակներում կզարգացվի համագործակցությունը արդյունաբերության ճյուղերի լայն շրջանակում։ Դրանք են օգտակար հանածոների արդյունահանումը, էներգարդյունավետությունը և «կանաչ աճը», հետազոտություններն ու նորարարությունները, կրթությունը, բժշկությունը, հեռահաղորդակցությունը: Հաշվի առնելով, թե որքան են ԵԱՏՄ երկրների և Իրանի կառավարությունները կարևորում
«Հյուսիս-Հարավ» տնտեսական գոտու զարգացումը, հատուկ ուշադրություն է դարձվել տրանսպորտալոգիստիկ լուծումներին և տարանցիկ փոխադրումների հարցերին։
Ստորագրվելուց հետո ազատ առևտրի համաձայնագիրը կուղղվի Իրանում և ԵԱՏՄ երկրներում վավերացման ընթացակարգերի իրականացմանը, որոնք անհրաժեշտ են դրա ուժի մեջ մտնելու համար։
«Հաշվի առնելով այն, համաձայնագրի բոլոր կողմերը առաջնահերթ ուշադրություն են դարձնում ԵԱՏՄ և Իրանի միջև հարաբերությունների զարգացմանը, մենք կարծում ենք, որ այդ ընթացակարգերը չպետք է հետաձգվեն, և համաձայնագիրը կգործի ամենամոտ ապագայում»,- եզրափակել է Միխայիլ Մյասնիկովիչը:
