Նորություններ
25.02.2022
Միջկառավարական խորհուրդն ընդունել է ԵԱՏՄ-ում կայուն տնտեսական զարգացումն ապահովելու առաջարկները
Եվրասիական տնտեսական հանձնաժողովը Եվրասիական տնտեսական միության երկրների կառավարությունների ղեկավարներին տեղեկատվություն է տրամադրել անդամ պետություններում մակրոտնտեսական իրավիճակի և կայուն տնտեսական զարգացումն ապահովելու առաջարկների մասին։ Եվրասիական միջկառավարական խորհրդի նիստը կայացել է փետրվարի 24-ին Նուր-Սուլթանում։
Տնտեսական աճի նոր ճյուղային աղբյուրներ են հայտնվում։ ԵԱՏՄ-ում տնտեսական ակտիվության ընդհանուր անկման պարագայում 2020 թվականին դեղագործական արդյունաբերության արտադրանքի աճը կազմել է 22%, ավելացել է կապի ծառայությունների և էլեկտրոնային առևտրի ծավալը։
Զեկույցում բերվում են տվյալներ այն մասին, որ լրացուցիչ խթան են ստացել նոր տեխնոլոգիական կացութաձևի առանցքային արտադրությունները. բիոինժեներական տեխնոլոգիաները՝ բնակչության զանգվածային պատվաստումների հետ կապված. տեղեկատվական տեխնոլոգիաները՝ աշխատողներին և ուսանողներին հեռահար աշխատանքի զանգվածային տեղափոխման և ապրանքների ու տրանսպորտային միջոցների թվային հետագծելիության համակարգերի ներդրման հետ կապված. նանո- և միկրոէլեկտրոնիկան՝ հաշվիչ տեխնիկայի միջոցների և սարքերի պահանջարկի կտրուկ աճի շնորհիվ: Զարգացման հզոր խթան է ստացել առողջապահությունը։
Տեղեկատվական տեխնոլոգիաների հատվածի մասնաբաժինը ՀՆԱ-ում աճել է ԵԱՏՄ բոլոր պետություններում, և Բելառուսն այս ուղղության առաջատարն է։ 2020 թվականի արդյունքում՝ տեղեկատվական տեխնոլոգիաների և կապի ոլորտի մասնաբաժինը երկրի ՀՆԱ-ում հասել է 7,1%-ի (2019թ.-ին՝ 6,3%-ի)։ Երկրորդ տեղը զբաղեցնում է Հայաստանը (2019 և 2020 թվականներին՝ 3,3% և 3,8%)։ Այլ նահանգներում այդ ցուցանիշը 2-3%-ի սահմաններում է։
Ինչպես ցույց է տալիս միջազգային փորձի վերլուծությունը, դա հնարավոր է ներքին աղբյուրների հաշվին ներդրումների արագացրած ավելացման պայմաններում։ Ինտեգրացիոն նախագծերում ներդրումների ֆինանսավորման աղբյուրների ընդլայնմանը պետք է նպաստի այս գործընթացում տարածաշրջանային և ազգային զարգացման ինստիտուտների ավելի ակտիվ ներգրավվածությունը այդ գործընթացին:
ԵՏՀ զեկույցի ամբողջական տեքստը հրապարակված է կայքում։
Ինչպես նշվում է փաստաթղթում, աշխարհում և ԵԱՏՄ-ում վերջին երկու տարիների մակրոտնտեսական իրավիճակն ընթանում է COVID-19 համաճարակի, աշխարհաքաղաքական լարվածության և առևտրային պրոտեկցիոնիզմի զգալի ազդեցության ներքո։ ԵԱՏՄ տնտեսությունը վերականգնվում է 2020 թվականի անկումից հետո. արտաքին տնտեսական բարենպաստ պայմանները նպաստել են Միության պետություններում սպառողական և ներդրումային պահանջարկի աշխուժացմանը և զբաղվածության աճին։
ԵՏՀ-ի գնահատականներով՝ 2021 թվականին ԵԱՏՄ պետությունների ՀՆԱ-ի աճը կազմել է 4,5%։ Դա համապատասխանում է այն ցուցանիշին, որը սահմանվել է 2021-2022 թվականների համար Եվրասիական տնտեսական միության անդամ պետությունների մակրոտնտեսական քաղաքականության հիմնական ուղեցույցներով:
Միևնույն ժամանակ, Բելառուսի, Ղազախստանի և Ռուսաստանի տնտեսություններն արդեն հասել են մինչհամաճարակային մակարդակի։ Զգալիորեն աճել է փոխադարձ և արտաքին առևտուրը։ 2021 թվականի արդյունքներով՝ փոխադարձ առևտրի ծավալը նախորդ տարվա համեմատ աճել է 31,9%-ով և հասել պատմական նոր առավելագույն ցուցանիշին՝ 72,6 մլրդ ԱՄՆ դոլարի։ Ամրապնդվում են դիրքերն արտաքին շուկայում: 2021 թվականին ԵԱՏՄ արտահանումը երրորդ երկրներ աճել է 44,1 %-ով և հասել 525,6 միլիարդ ԱՄՆ դոլարի՝ 2015 թվականից սկսած ամենաբարձր ցուցանիշի։
«Համավարակը, թեև բացասաբար է ազդել բիզնեսի գործունեության վրա, այն նպաստել է կառուցվածքային առաջանցիկ փոփոխությունների՝ նոր տեխնոլոգիական կարգի արագ զարգացման շնորհիվ, - ասվում է զեկույցում։ - Կառուցվածքային դրական փոփոխություններ են նախատեսվում: ԵԱՏՄ-ում արագացել են ներմուծման փոխարինման գործընթացները՝ ներքին արտադրության և փոխադարձ առևտրի աճի շնորհիվ, նվազել է ԵՄ մասնաբաժինը և աճել է Չինաստանի մասնաբաժինը արտաքին առևտրում, ինչպես նաև աճում է ազգային արժույթների բաժինը արտաքին առևտրային հաշվարկներում։Այսպես, ԵԱՏՄ արտաքին առևտրաշրջանառության մեջ Եվրամիության տեսակարար կշիռը 2015 թվականի 46,2%-ից 2020 թվականին նվազել է մինչև 36,7%։ Доля стран ԱԽՏՀ-ի և ՇՀԿ-ի երկրների մասնաբաժինը ԵԱՏՄ արտաքին առևտրաշրջանառության մեջ, ընդհակառակը, այս ընթացքում աճել է համապատասխանաբար 29,6%-ից մինչև 36,4% և 16,3%-ից մինչև 24,1%։
Տնտեսական աճի նոր ճյուղային աղբյուրներ են հայտնվում։ ԵԱՏՄ-ում տնտեսական ակտիվության ընդհանուր անկման պարագայում 2020 թվականին դեղագործական արդյունաբերության արտադրանքի աճը կազմել է 22%, ավելացել է կապի ծառայությունների և էլեկտրոնային առևտրի ծավալը։
Զեկույցում բերվում են տվյալներ այն մասին, որ լրացուցիչ խթան են ստացել նոր տեխնոլոգիական կացութաձևի առանցքային արտադրությունները. բիոինժեներական տեխնոլոգիաները՝ բնակչության զանգվածային պատվաստումների հետ կապված. տեղեկատվական տեխնոլոգիաները՝ աշխատողներին և ուսանողներին հեռահար աշխատանքի զանգվածային տեղափոխման և ապրանքների ու տրանսպորտային միջոցների թվային հետագծելիության համակարգերի ներդրման հետ կապված. նանո- և միկրոէլեկտրոնիկան՝ հաշվիչ տեխնիկայի միջոցների և սարքերի պահանջարկի կտրուկ աճի շնորհիվ: Զարգացման հզոր խթան է ստացել առողջապահությունը։
Տեղեկատվական տեխնոլոգիաների հատվածի մասնաբաժինը ՀՆԱ-ում աճել է ԵԱՏՄ բոլոր պետություններում, և Բելառուսն այս ուղղության առաջատարն է։ 2020 թվականի արդյունքում՝ տեղեկատվական տեխնոլոգիաների և կապի ոլորտի մասնաբաժինը երկրի ՀՆԱ-ում հասել է 7,1%-ի (2019թ.-ին՝ 6,3%-ի)։ Երկրորդ տեղը զբաղեցնում է Հայաստանը (2019 և 2020 թվականներին՝ 3,3% և 3,8%)։ Այլ նահանգներում այդ ցուցանիշը 2-3%-ի սահմաններում է։
«ԵԱՏՄ-ում առկա արտադրական և գիտատեխնիկական ներուժի ակտիվացումը թույլ է տալիս մտադիր լինել հասնելու նպատակին, որը սահմանվել է Մակրոտնտեսական քաղաքականության 2021-2022 թվականների հիմնական կողմնորոշիչներում, կապված ԵԱՏՄ ՀՆԱ-ի տարեկան 4,5%-5,5% աճի և տնտեսական զարգացման մակարդակով՝ անդամ պետությունների մերձեցման հետ», - ընդգծում են զեկույցի հեղինակները:Այսօր Միության երկրներում առկա է զարգացման զգալի ներուժ՝ կապված չբեռնված արտադրական կարողությունների օգտագործման, դրանց բարձրորակ տեխնոլոգիական նորացման և աշխատանքի արտադրողականության բարձրացման հետ։ 2020 թվականի արդյունքներով՝ արտադրական կարողությունների բեռնումը Ղրղզստանում եղել է 50% մակարդակի վրա, Ղազախստանում՝ 52%, Ռուսաստանում՝ 62%, Բելառուսում՝ 70%։ Ըստ ԵՏՀ-ի գնահատականի՝ մշակող արդյունաբերությունում արտադրական կարողությունների օգտագործման միջին մակարդակի բարձրացումը 10%-ով կարող է նպաստել անդամ պետություններում արդյունաբերական արտադրության ծավալի տեմպերի աճին 6-15%-ով՝ կախված ազգային տնտեսությունների կառուցվածքից։
Ինչպես ցույց է տալիս միջազգային փորձի վերլուծությունը, դա հնարավոր է ներքին աղբյուրների հաշվին ներդրումների արագացրած ավելացման պայմաններում։ Ինտեգրացիոն նախագծերում ներդրումների ֆինանսավորման աղբյուրների ընդլայնմանը պետք է նպաստի այս գործընթացում տարածաշրջանային և ազգային զարգացման ինստիտուտների ավելի ակտիվ ներգրավվածությունը այդ գործընթացին:
Տնտեսությունների դուրս գալը դեպի կայուն զարգացման հետագիծ պետք է նպաստի նաև ԵԱՏՄ-ում տնտեսական զարգացման մակարդակի սերտաճմանը։ Ներկայումս մեկ շնչին ընկնող եկամտի մակարդակի զգալի տարբերություն է պահպանվում բարձր և ցածր եկամուտ ունեցող երկրների միջև՝ ավելի քան 5,5 անգամ:
