Жаңалықтар

Еуразиялық экономикалық комиссияның Техникалық реттеу жөніндегі министрі Валентин Татарицкий 9-10 сәуірде Минскіде Беларусь өлшемдер мен салмақтар палатасының құрылғанына 100 жыл толуына арналған «Метрология 2024» халықаралық ғылыми-техникалық конференциясына қатысты.

Еуразиялық экономикалық одақ мемлекеттерін қоса, тоғыз елден келген 200-ден астам метрологиялық жүртшылық өкілдері метрологияны дамыту перспективаларын айқындау, өзара іс-қимыл және ынтымақтастық жолдарын кеңейту, сапаны арттыруға жәрдемдесу, метрологияның жетістіктерін экономиканың нақты секторына ендіру мәселелерін және т.б. талқылады.

"Еуразиялық интеграцияның негізін техникалық реттеу құрайды, онда өлшем бірлігін қамтамасыз ету оларды жүргізу кезінде белгілі бір техникалық шараларды қабылдаудың негізділігін айқындайды", – деп атап өтті ЕЭК министрі.

Валентин Татарицкийдің сөзінше, ағымдағы сәтте келісілген саясат Комиссияның 11 актісінде іске асырылды. Мысалы, өткен жылғы желтоқсаннан бастап Зертханааралық салыстырмалы сынақтарды өткізуді ұйымдастыру тәртібінің жаңа редакциясы қолданылады, бұл зертханааралық салыстыруларды жүргізудің бірдей жағдайларын жасайды және сәйкестікті бағалау шеңберінде өткізілетін өнімді сынау нәтижелерінің салғастырмалы болуын қамтамасыз етеді. 2023 жылғы маусымда Одақтық құқықтың негіз қалаушы бірқатар актісін аяқтайтын құжат – өлшеу құралдарын калибрлеу тәртібі қабылданды. Комиссия өлшеу құралдарын калибрлеу нәтижелеріне қолдану үшін өзара тану қағидаларын пысықтауды бастады.

Валентин Татарицкий атап көрсеткендей, метрологиялық тәртіптер қабылданғаннан бері сегіз жылдан астам уақыт өтті, сондықтан оларды түзетудің практикалық қажеттігі пісіп-жетілді. Комиссия ЕАЭО мемлекеттерімен бірлесіп, Одақ туралы шартқа бірқатар түзетуді пысықтап, келісуді қамтамасыз етті. Атап айтқанда, "ұлттық эталон" және "шаманың тірек мәні" терминдерінің өзекті редакциясы пысықталды. Олар Одақ туралы шартқа өзгерістер енгізу туралы қазірдің өзінде ЕАЭО елдері қол қойған және ратификациялау сатысында тұрған "Үшінші үлкен" хаттамаға кірді.

Метрологиялық блок бойынша бірқатар терминологиялық түзету мүше мемлекеттерде мемлекетішілік келісу сатысынан өтетін Одақ туралы шартқа өзгерістер ("метрологиялық қадағалау" және "стандартты үлгі") енгізу туралы "Төртінші үлкен" хаттамада көзделген. "Төртінші үлкен" хаттаманың жобасына метрологтар үшін өте маңызды, шын мәнінде негізделген жағдайларда бір көзден сатып алуды жүзеге асыру мүмкіндігі мәселелерін реттейтін өзгерістер де кірді. Бұл арада сөз эталондардың құрамынан шама бірліктерінің эталондары мен өлшеу құралдарын салыстыру, тексеру, калибрлеу үшін тауарларды сатып алу, сондай-ақ Одақтық регламенттерге сәйкес жұмыстар жүргізетін сынақ зертханаларының стандартты үлгілерді сатып алуы туралы болып отыр.

Неғұрлым сұранысты метрологиялық рәсім – үлгіні бекіту мысалында Одақтық Метрологиялық жұмыстарды жүргізу тәртібінің төмен сұранысының себебін іздеу үшін өлшеу құралдарын (ӨҚ) ЕАЭО шеңберінде қолдануға жіберу механизмін пысықтау жөніндегі пилоттық жобаны Одақ шеңберінде іске асыру типін бекіту. Жобаның қатысушылары - Армения, Беларусь, Қырғызстан және Ресей. "Пилотты" іске асыру үшін базалық және неғұрлым сұранысты ӨҚ: электр есептегіштері, автоматты емес таразылар, жылу есептегіштері, шығын өлшегіш-есептегіштер, ультрадыбыстық ток трансформаторлары таңдалды. Қазірдің өзінде пилоттық жобаға қатысатын Одақ елдерінде таңдалған ӨҚ типін бекіту және тексеру мақсатындағы сынақтар аяқталды. Жобаның нәтижелерін осы уақытқа дейін өлшем бірлігін қамтамасыз ету саласындағы Одақ құқығын өзектілендіру мәселелері жөніндегі жұмыс тобы талқылап келеді. Осы жылғы 22 ақпанда Ресейде жүргізілген жұмыстардың нәтижелері қаралды, 18 сәуірде Беларусьтағы нәтижелерді қарау жоспарланған. Бұдан кейін Армениядағы және Қырғызстандағы нәтижелерді талқылау мерзімі айқындалады.

ЕЭК министрі Метрологиялық жұмыстарды жүргізудің одақтық тәртібіне сұраныстың төмендігінің негізгі проблемасы өлшеу құралдарының типін бекітуді танымай, кем дегенде бір мүше мемлекетте типті бекіту туралы сертификат өтініш берушіге берілмейтіндігі болып табылатындығына назар аударды. Тиісінше метрологиялық рәсімнің нәтижелерін Одақтың барлық елі бірдей танымаған кезде осындай сертификат беру мәселесін реттеу қажет. Бұл үшін пилоттық жобаға қатысушылар тиісті шешімдер әзірледі.

ЕАЭО-да техникалық реттеудің бірыңғай жүйесі құрылғанына қарамастан, Комиссияға Одақ елдерімен бірлесіп, өлшем бірлігін қамтамасыз ету жөнінде әлі де көп нәрсе істеуге тура келеді. "Өлшем бірлігін қамтамасыз етудегі интеграцияны дамытудың қазіргі кезеңі объективті түрде осы бағытты дамытуға керекті салаларды кеңейтуді қажет етеді. Бүгінгі таңда көптеген адам Одақтың ортақ энергетикалық нарығы, Одақтың ортақ дәрі және медициналық бұйымдар нарығы, ветеринариялық және фитосанитариялық шараларды қолдану, сауда және әлеуметтік сала сияқты салаларда келісілген саясат жүргізу қажеттілігін түсінеді", – деп ЕЭК министрі сенімділік білдірді.

Валентин Татарицкийдің сөзінше, іс жүзінде бұл салаларда өлшем бірлігінің дамуы қазірдің өзінде жүріп жатыр. Бұл ретте Одақ туралы шартқа тиісті өзгерістер дайындау бұл күндері Комиссия алаңында талқылануда. Мысалы, қазірдің өзінде ЕАЭО-ның барлық мемлекетінің метрологтарымен және энергетиктерімен өзара іс-қимыл жасай отырып, ұсынымдардың үш жобасы әзірленуде. Бұл – Одақтың ортақ нарықтарындағы электр энергиясының, мұнай мен газдың саны мен сапа параметрлерін өлшеудің жалпы тәсілдемелері.

ЦитатаЕуразиялық экономикалық комиссия интеграциялық процестерді, соның ішінде өлшем бірлігін қамтамасыз ету саласында тереңдетуге бағытталған әртүрлі бастама мен сценарийді талқылау және әзірлеу бойынша белсенді позиция ұстануда. "Комиссия алаңында Одақ елдерінің уәкілетті органдарымен ЕАЭО-ны 2030 жылға дейін және 2045 жылға дейінгі кезеңге арналған одан әрі дамыту туралы декларация аясындағы іс-шаралар жоспарын қалыптастыру бойынша белсенді диалог жүргізіледі. Біз Одақ мемлекеттерінің метрологиялық қоғамдастығын осы пікірсайысқа белсене қатысуға шақырамыз. Мәселе өте маңызды және оны шешуде біз ішкі және сыртқы факторлардың тұтас кешеніне сүйеніп, соның ішінде нарықты қауіпті өнімдерден қорғауға және Одақтық бизнесті дамыту үшін қолайлы жағдайлар жасауға бағытталған кешенді міндеттерді негізге алуымыз керек", – деп сөзін жалғастырды ЕЭК министрі.

9 сәуірде Валентин Татарицкий мен Беларусь Республикасының Өнеркәсіп министрі Александр Рогожниктің жұмыс кездесуі болып өтті. Көлік құралдарының (көлік құралдары шассиінің), өздігінен жүретін машиналардың және басқа да техника түрлерінің электрондық паспорты жүйесінің жұмыс істеуінің өзекті мәселелері талқыланды. Осы салада ақпараттық өзара іс-қимылды одан әрі жетілдіру туралы уағдаластыққа қол жеткізілді. Тақырыпты Комиссия Кеңесінің таяудағы отырысында 12 сәуірде қарау жоспарлануда.