Жаңылыктар

Евразия экономикалык бирлигинин мүчө мамлекеттердин жарандары керектөөчүлөрдүн укуктарын коргоо чөйрөсүндөгү учурдагы кырдаалды канааттандырарлык деп баалашты. Мындай баалоо Евразия экономикалык комиссиясы тарабынан Г.В. Плеханов атындагы Россия экономикалык университетинин жана Бирлик өлкөлөрүнүн илимий уюмдарынын катышуусу менен жүргүзүлгөн изилдөөнүн аркасында алынды.

Изилдөө Евразия өкмөттөр аралык кеңешинин буйругуна ылайык, ЕАЭБде ишке ашырылып жаткан Мүчө мамлекеттердин керектөөчүлөрдүн укуктарын коргоо чөйрөсүндө биргелешкен аракеттер программасынын иш-чараларынын алкагында бир жылдын аралыгында өткөрүлгөн.

ЕЭКтин Санитардык, фитосанитардык жана ветеринардык чаралар департаментинин директору Наталья Жукова белгилеп өткөндөй, иштин жүрүшүндө бул тармактагы эл аралык тажрыйба изилденди жана ЕАЭБ өлкөлөрүндө керектөөчүлөрдүн укуктарын коргоо деңгээлин баалоого мүмкүндүк берген уникалдуу методика иштелип чыкты.

Изилдөөнүн жыйынтыктары Евразия экономикалык бирлигинде керектөөчүлөрдүн товарлардын жана кызмат көрсөтүүлөрдүн сапатына жогорку деңгээлде канааттануусун көрсөттү.

Сурамжылоого катышкандардын олуттуу саны товарлардын жана кызмат көрсөтүүлөрдүн сапатына жана коопсуздугуна талаптар ар дайым жана көп учурда сакталат деп эсептешет. Мындай баалоолордун үлүшү Армения Республикасында — 68%ды, Беларусь Республикасында – 87%ды, Казакстан Республикасында – 61%ды, Кыргыз Республикасында – 56%ды, Россия Федерациясында — 67%ды түздү.

Бардык мүчө мамлекеттерде сурамжылоого катышкандардын көпчүлүгү керектөөчүлөрдүн укуктарын коргоо үчүн ыйгарым укуктуу органга кайрылууга даяр, бул жарандардын мамлекеттик институттарга болгон ишенимин билдирет.

Мамлекеттик органдардын иши Бирлик өлкөлөрүнүн жашоочулары тарабынан абдан натыйжалуу жана натыйжалуу катары бааланат. Мындай баалоолордун үлүшү Армения Республикасында – 54%ды, Беларусь Республикасында – 72%ды, Казакстан Республикасында – 54%ды, Кыргыз Республикасында – 47%ды, Россия Федерациясында – 56%ды түздү.

Изилдөө ар кандай тармактарда керектөөчүлөрдүн негизги көйгөйлөрүн аныктоого мүмкүндүк берди.

Керектөөчүлөрдүн арасында өткөрүлгөн сурамжылоонун жыйынтыктарына ылайык, кийим-кече жана бут кийим, ошондой эле тамеки жана алкоголь продукциясы эң көп дооматтарды жаратат.

Чекене соодадагы керектөөчүлөрдүн укуктарынын эң кеңири таралган бузулушуна баалыктардын жоктугу, бааны туура эмес көрсөтүү, кошумча товарларды жана кызмат көрсөтүүлөрдү таңуулоо жана товар жөнүндө маалыматты берүү көйгөйлөрү кирет.

Коомдук тамактануу тармагында керектөөчүлөрдүн укуктарынын типтүү бузулушу тейлөөдөн баш тартуу, ыңгайлуу жол менен төлөй албоо жана ашыкча позицияларды эсепке алуу менен байланышкан.

Эң көп учурда керектөөчүлөр саламаттыкты сактоо, байланыш жана коммуналдык кызматтарды алууда укуктарынын бузулушуна туш болушат. Сурамжылоонун катышуучулары адистердин кесипкөйлүгүнүн деңгээлинин төмөндүгүн жана компетентсиздигин, кызматтардын сапатсыз көрсөтүлгөнүн жана керектөөчү менен макулдашпастан жыйынтыктоочу нарктын жогорулатылышын белгилешти.

Товарларды аралыктан сатууда эң көп кездешкен эреже бузуулар — товарды жеткирүү убактысынан кечиктирүү, товар жөнүндө толук маалымат ала албоо жана эне тилинде маалыматтын жоктугу менен байланыштуу.

Изилдөө керектөөчүлөр өз укуктарын жетиштүү түрдө билбегендигин көрсөттү.

Алынган маалыматтарга ылайык, Армения Республикасында жана Казакстан Республикасында респонденттердин 15%ы, Кыргыз Республикасында — 17%ы, Россия Федерациясында — 26%ы жана Беларусь Республикасында — 34%ы керектөөчүлөрдүн укуктары жөнүндө өздөрүнүн билимдерине ишенишет.

Респонденттер товарлардын жана кызмат көрсөтүүлөрдүн тийиштүү сапатына болгон укукту, ошондой эле сапаты талаптагыдай же сапаты начар товарды алмаштыруу укугун жакшы билишет. Керектөөчүлөр өз укуктарын коргоо боюнча билим алууга укугу жөнүндө азыраак билишет.

Калк үчүн аралыктан сатып алууда, туризм, медицина, билим берүү жана башка тармактарда керектөөчүлөрдүн укуктарын коргоо маселелери кыйла актуалдуу болуп саналат.

Наталья Жукова белгилеп өткөндөй, бул изилдөө ЕАЭБ мүчө мамлекеттеринин жалпы керектөө рыногунда керектөө жүрүм-турумун жана жарандардын аларды коргоого багытталган чараларга болгон мамилесин изилдөө боюнча Бирлик өлкөлөрүнүн биргелешкен ишинин биринчи тажрыйбасы болуп саналат.

Изилдөөнүн жүрүшүндө иштелип чыккан Методика ар бир мүчө мамлекетте колдонулушу мүмкүн, ал эми өлкөлөр аралык изилдөөнүн жыйынтыктары бул багытта интеграциялык ишти жакшыртуу үчүн негиз болот.