Жаңылыктар

Климаттык долбоорлорду баалоонун биргелешкен критерийлерин иштеп чыгуу өз ара пайдалуу кызматташтыктын конкреттүү тармактарын жана багыттарын аныктоого мүмкүндүк берет, ошондой эле мындай долбоорлордун – көмүртек бирдиктеринин натыйжаларын эркин жүгүртүү үчүн шарттарды түзөт. Мындай пикирин Евразия экономикалык комиссиясынын соода боюнча министри Андрей Слепнев Чыгыш экономикалык форуму – 2023 алкагындагы "ШКУ жана ЕАЭБдин климаттык күн тартиби: жалпы максаттарга карай кыймыл" сессиясында сүйлөп жатып билдирди.

"Биз ЕАЭБде Евразиялык таксономияны түздүк, ал долбоорлорду туруктуу каржылоо көз карашынан бирдей баалоого, тиешелүү аянтчаларга жана биржаларга жеткиликтүүлүктү камсыз кылууга мүмкүндүк берет. Биз азыр маселени КЭР менен жигердүү талкуулап жатабыз. ЕАЭБ — Кытайдын биргелешкен таксономиясын түзүү керек деп ойлойм", — деп билдирди ал.

Көмүртек бирдиктеринин өздөрүн эркин жүгүртүү жөнүндө айта турган болсок, бул жерде климаттык долбоорлордун критерийлерин сүрөттөгөн үчүнчү өлкөлөрдүн окшош стандарттары менен айкалыштырылышы мүмкүн болгон өздүк долбоорлоо методологиясын иштеп чыгуу маанилүү. Буга байланыштуу мамлекеттер аралык деңгээлде – мисалы, ШКУ форматына чейин кеңейтүү менен КМШ алкагында колдонула турган стандарттарды түзүү маселеси коюлууда. 

"ШКУ режиминде иштөө менен, биздин жөнгө салуу чындап эл аралык жөнгө салуу катары калыптанып бара жаткан, европалык жөнгө салуу менен айкалышкан жана биздин кызыкчылыктарды коргоого мүмкүндүк бере турган башкарылуучу платформа болушу мүмкүн болгон критикалык массага жакындадык", — деген ишенимин билдирди Андрей Слепнев.

Мындан тышкары, ЕЭК министри климаттык күн тартибин жүзөгө ашыруунун алкагында компаниялар өздөрү алдыга жылууга даяр болгон ар кандай тармактык багыттарды колдоо маселесин козгоду. Тактап айтканда, транспортто чөйрөсүндө темир жол ташууларын "жашыл" деп күбөлөндүрө турган жөнгө салууну алуу маанилүү болмок. 

"Ташууларда көмүртектин изи түшүнүктүү болушу үчүн, мисалы, Кытайдан Европага же Түндүк – Түштүк коридору боюнча ташууда. Анткени бул көмүртектин изи жакын арада ар кандай продукциянын тышкы рынокторуна жетүү максатында эске алына баштайт. Жана ким биринчи болуп эл аралык деңгээлде ишенимге ээ болгон, верификацияланган тутумду түзсө, ал атаандаштыкта алдыда болот", – деп түшүндүрдү Андрей Слепнев. Кеп эл аралык кооперация жана натыйжаларды өз ара таануу, ишенимдүү инфраструктураны түзүү жөнүндө болуп жатат.

Министр көмүртек күн тартибинин соода аспектилерине да токтолду, мында ар кайсы өлкөлөрдө олуттуу айырмаланган көмүртектин баасы негизги ролду ойнойт. Анын ою боюнча, соода тоскоолдуктары келип чыкпашы үчүн, көмүртекке бул бааны кантип түзүү керек жана ал натыйжада кандай болот деген суроого жооп берүү керек болот.

"Россия — Монголия" бизнес-диалогунун жүрүшүндө сүйлөгөн сөзүндө Андрей Слепнев Монголия ЕАЭБдин тышкы тректеги ишинин артыкчылыктуу багыттарынын катарына кирерин эскертти. Ошол эле учурда, Бирлик боюнча өнөктөштөрдү өз ара товар жүгүртүүнүн дээрлик 3 млрд долларга чейин өсүүсүнө карабастан, соодада байкалаарлык тең салмаксыздык болгону тынчсыздандырбай кое албайт. "Монгол товарлары биздин рынокто сунушталган деп ойлойбуз. Бул жагдайды оңдоо керек", — деп баса белгиледи министр.

Монгол этин жеткирүү көйгөйлөрү жөнүндө айтып жатып, Андрей Слепнев бул маселеде ветеринардык көйгөйлөр тарыхый жактан жаңы эмес экенин, бирок совет мезгилинде алар ийгиликтүү чечилгенин белгиледи. Азыркы учурда, эксперттик баалоого ылайык, ЕАЭБ эң кыска мөөнөттө 50 миң тоннага чейинки көлөмдө монгол этин сатып алууну көбөйтүүгө жөндөмдүү. Мында сөз бодо малдын эти, жылкынын, койдун эти сыяктуу премиум позициялар жөнүндө болууда, мында Бирликте ички рынокто баланс боюнча тартыштык байкалат. "Продукцияны кайра иштетүүнү камсыз кылууга жана эпизоотиялык кырдаалды контролдоого мүмкүндүк берген биргелешкен ишканаларды түзүү да келечектүү деп эсептейбиз", — деп билдирди Андрей Слепнев.

Ушундай эле чечимдер жеңил өнөр жай товарларын жеткирүү жагдайында болушу мүмкүн. Буга байланыштуу ЕЭКтин соода боюнча министри Монголия менен эркин соода жөнүндө макулдашууну түзүүнүн перспективаларын изилдөөгө ылайык, бир катар тарифтерди жөн гана нөлгө түшүрүүнүн натыйжасы ЕАЭБге монгол товарларынын товар агымынын болжол менен 50-70 млн долларына көбөйүшүн камсыз кыларын айтып берди.

"Эгерде биз чындап эле биргелешкен долбоорлордун негизинде, биргелешкен жол картасынын базасында толук кандуу кызматташтыкты түзсөк, анда такыр башка тартиптеги натыйжалар пайда болот. Биз, жакынкы эки-үч жылда бул – 230-250 миллион доллар болорун эсептедик. Бирок бул үчүн даректүү иш керек: жеңил өнөр жайда да, айыл чарбасында да, "Кытай – Монголия – Россия" коридору боюнча транзитте да. ЕЭК өзү тарабынан мындай ишке даяр", — деп жыйынтыктады Андрей Слепнев.