12-декабрда Евразия экономикалык комиссиясынын кеңешинин отурумунда Бажы бирлигинин "Май-тоң продукциясына карата техникалык регламент" техникалык регламентине өзгөртүүлөр кабыл алынды. Өзгөртүүлөр россиялык тарап тарабынан – Россия Федерациясынын Айыл чарба министрлиги тарабынан иштелип чыккан.
Тамак-аш майы-тоң майы продукциясынын аныктамалары, маркалоого карата талаптар, аны өндүрүү жана ташуу процесстери бөлүгүндө аталган техрегламенттин айрым жоболору такталды, ошондой эле техникалык регламенттин ченемдерин бир жактуу чечмелөө четтетилди.
Атап айтканда, тамак-аш майы-тоң майы продукциясын ташуу (транспорттоо) процессине жана шарттарына карата, анын ичинде май-тоң май продукциясын куюп ташуу үчүн арналган транспорт каражаттарын пайдалануу боюнча талаптар каралган. Тамак-аш майы-тоң майы продукцияларын суу транспорту менен ташууда уруксат берилген жана тыюу салынган мурдагы жүктөрдүн тизмеси белгиленген.
Ошондой эле өсүмдүк майларын суу транспорту менен куюп ташыгандан кийин, милдеттүү түрдө кайра иштетүүгө талаптар аныкталган, бул тамак-аш майы-тоң майы продукциясынын бардык түрлөрүнүн коопсуздугун камсыз кылат.
Мындан тышкары, тамак-аш май-тоң майы продукциясынын коопсуздугун жогорулатуу максатында "глицидолго кайра эсептегенде май кычкылдыктарынын глицидил эфирлери" контаминантынын камтылышынын жол берилген деңгээлин нормалдаштыруу киргизилет. Бул маселе чоң социалдык мааниге ээ, анткени акыркы жылдары өсүмдүк майларында жана аларды колдонуу менен жасалган азыктарда май кычкылдыгынын глицидил эфирлеринин болушу жана алардын ден-соолукка терс таасири жөнүндө маалыматтар топтолгон. Бул заттар технологиялык контаминанттар болуп саналат жана жогорку температурада иштетүүдө бардык өсүмдүк майларында пайда болушу мүмкүн. Мында глицидил эфирлеринин пайда болушун болтурбоого же алардын өсүмдүк майларында болушун азайтууга мүмкүндүк берүүчү технологиялык чечимдер иштелип чыккан жана киргизилүүдө.
Глицидол, глицидил эфиринин гидролизаты, Ракты изилдөө боюнча эл аралык агенттик (IARC) тарабынан мүмкүн болгон генотоксикалык канцероген катары классификацияланган (2А тобу). Алар ошондой эле нейроуулуу жана канцерогендүү болушу мүмкүн деп эсептелет, ал эми белгилүү болгондой, канцерогендер ракка алып келиши мүмкүн.
Азыркы убакытка чейин ЕАЭБ мамлекеттеринин мыйзамдарында, ошондой эле Бирликтин техникалык регламенттеринде тамак-аш продукциясында глицидил эфирлеринин камтылышы боюнча милдеттүү талаптар белгиленген эмес.
2019-жылы Бирдиктүү санитардык талаптар аларды ченемдөөнүн европалык практикасына шайкеш келтирүү максатында, май-тоң май продукциясында жана балдар тамак-ашынын айрым түрлөрүндө май кычкылдыктарынын глицидил эфирлеринин камтылышы боюнча ченемдер менен толукталган (Комиссиянын Коллегиясынын 2019-жылдын 6-августундагы № 132 чечими). Бул ченемдер Бирликтин тамак-аш продукциясы чөйрөсүндөгү техникалык регламенттерине тиешелүү өзгөртүүлөр киргизилгенден кийин күчүнө кирет.
ЕЭК Кеңеши тарабынан өзгөртүүлөрдүн кабыл алынуусу тамак-аш продукциясындагы глицидил эфирлерин нормалдаштыруудагы биринчи кадам болуп саналат.
Май-тоң май продукциясына карата техрегламентке өзгөртүүлөр ЕЭК Кеңешинин өзгөртүүлөрдү киргизүү жөнүндө чечими расмий жарыяланган датадан тартып бир жыл өткөндөн кийин күчүнө кирет.
Маалымат
Бажы бирлигинин "Май-тоң май продукциясына карата техникалык регламент" техникалык регламенти (ББ ТР 024/2011) ББКнын 2011-жылдын 9-декабрындагы № 883 чечими менен кабыл алынган жана 2013-жылдын 1-июлунда күчүнө кирген.