Жаңылыктар

29.12.2023

2018-2022-жылдары ЕАЭБде БУУнун Туруктуу өнүгүү максаттарына жетишүү жөнүндө жыйнак жарык көрдү

Евразия экономикалык комиссиясынын Статистика департаменти "Евразия экономикалык бирлигинин аймагында Туруктуу өнүгүү жаатындагы максаттарга жетишүү" жыйнагын жарыялады. Жыйнакта Евразия экономикалык бирлигинде 2018-2022-жылдар үчүн ТӨМдүн регионалдык тизмесинин көрсөткүчтөрүнө жетишүү боюнча статистикалык маалыматтар көрсөтүлгөн. Регионалдык тизмекке 130 индикатор, анын ичинде глобалдык деңгээлде мониторинг жүргүзүү үчүн сунушталган 63 индикатор, ошондой эле ЕАЭБде өнүгүүнүн артыкчылыктарын чагылдырган 67 индикатор кирген.

Алсак, 2022-жылы ЕАЭБ өлкөлөрүндө Беларустагы 3,9%дан баштап Кыргызстанда 33,2%га чейин калк улуттук жакырчылыктын чегинде жашайт. Өткөн жылга салыштырмалуу жакыр жашагандардын үлүшү мурдагы деңгээлде калган Казакстандан башка Бирликтин бардык өлкөлөрүндө азайган.

Өткөн жылга салыштырмалуу Казакстанда (4,5%га) жана Кыргызстанда (5,0%га) реалдуу акчалай кирешелер өскөн. Реалдуу эмгек акы Беларустан башка бардык ЕАЭБ өлкөлөрүндө көбөйгөн. Ошол эле учурда анын өсүшү Россияда 0,3%дан баштап Кыргызстанда 20,5%га чейинкини түзгөн.

2022-жылы үй чарбаларынын керектөө чыгымдарынын жалпы суммасында тамак-аш азыктарына жана алкоголсуз суусундуктарга чыгымдардын үлүшү ЕАЭБдин көпчүлүк өлкөлөрүндө төмөндөгөн жана Россияда 32,9%дан баштап Казакстанда 51,2%га чейинкини түзгөн.

2021-жылга салыштырмалуу төрөлгөндө күтүлгөн өмүрдүн узактыгы ЕАЭБдин бардык өлкөлөрүндө өскөн. Эркектердин жашоосунун узактыгы Россияда 67,57 жаштан баштап Арменияда 71,43 жашка чейинкини, аялдардын жашоосунун узактыгы - Кыргызстанда 76,31 жаштан баштап Казакстанда 78,41 жашка чейинкини түзгөн. 2022-жылы энелердин өлүмүнүн коэффициенти ЕАЭБдин бардык өлкөлөрүндө төмөндөгөн.

ЕАЭБде орто кесиптик билим алгандардын саны 4,3 млн адамды түзгөн жана жогорку билим алгандардын саны бардык өлкөлөрдө көбөйүп – 5,3 млн адамды түзгөн, өсүш ЕАЭБдин көпчүлүк өлкөлөрүндө байкалган. ЕАЭБдин бардык өлкөлөрүндө балдардын мектепке чейинки мекемелерге камтылышы көбөйгөн жана Кыргызстандагы мектепке чейинки курактагы балдардын 26,4%нан баштап Беларуссиядагы балдардын 89,2%га чейинкисин түзгөн.

Жумушсуздуктун деңгээли ЕАЭБ боюнча орточо 0,7 пайыздык пунктка кыскарган. ЕАЭБде иш менен камсыз болгон калктын жалпы санындагы аялдардын үлүшү 2021-жылга салыштырмалуу 0,1 пайыздык пунктка көбөйгөн, ошол эле учурда жетекчи кызматтардагы аялдардын үлүшү Казакстанда гана көбөйгөн(1,8 пайыздык пунктка).

Кененирээк статистикалык маалымат Статистика департаментинин баракчасында "Статистикалык публикациялар" бөлүмүндө көрсөтүлгөн.

Маалымат

2015-жылы Бириккен Улуттар Уюмунун Башкы Ассамблеясы тарабынан "Дүйнөнүн өзгөрүшү. 2030-жылга чейин мезгилде туруктуу өнүгүү жаатындагы күн тартиби" резолюциясы кабыл алынган. Туруктуу өнүгүүнүн күн тартиби 17 максатты жана 169 милдетти камтыйт, алар комплекстүү мүнөзгө ээ жана туруктуу өнүгүүнүн үч компонентинин – экономикалык өсүштүн, социалдык интеграциянын жана экологиялык туруктуулуктун тең салмактуулугун камсыз кылат.

Туруктуу өнүгүүнүн максаттары жакырчылыкты жана ачарчылыкты бардык жерлерде жоюуга, өлкөлөрдүн ичиндеги жана ортосундагы теңсиздикти кыскартууга, сергек жашоо образын жана адилеттүү сапаттуу билим берүүнү жана бардыгы үчүн бүтүндөй өмүр аралыгында билим алууну, гендердик теңчиликти камсыз кылууга, кымбат эмес, ишенимдүү, туруктуу энергия булактарына жетүүнү камсыз кылууга, туруктуу, ар тараптуу жана туруктуу экономикалык өсүшкө, толук жана жемиштүү иш менен камсыз кылууга жана бардыгы үчүн татыктуу ишке, экологиялык туруктуулукту жана адамдардын жашоо сапатын жакшыртууга тиешелүү башка чөйрөлөрдү камсыз кылууга багытталган.

Туруктуу өнүгүү жаатындагы максаттарга жетишүүгө мониторинг жүргүзүү максатында, Бириккен Улуттар Уюмунун Статистикалык комиссиясынын 47-сессиясында Туруктуу өнүгүү жаатындагы максаттарга жетишүүнүн Глобалдык көрсөткүчтөрүнүн тутуму жана 2030-жылга чейинки мезгилге Туруктуу өнүгүү жаатындагы күн тартибин аткаруу иштелип чыккан жана жактырылган.

Глобалдык көрсөткүчтөр тутумунун негизинде, 2014-жылдын 29-майындагы Евразия экономикалык бирлиги жөнүндө келишимдин товарлардын, кызмат көрсөтүүлөрдүн, эмгек ресурстарынын жана капиталдын эркин кыймылын ишке ашыруу боюнча максаттарын эске алуу менен, Туруктуу өнүгүү жаатында максаттарга жетүү көрсөткүчтөрүнүн региондук тизмеги иштелип чыгып, Статистика боюнча консультативдик комитеттин 2022-жылдын 25-апрелиндеги отурумунда жактырылган. Ага 130 индикатор, анын ичинде глобалдык деңгээлде мониторинг жүргүзүү үчүн сунушталган 63 индикатор, ошондой эле Евразия экономикалык бирлигинде өнүгүүнүн артыкчылыктарын чагылдырган 67 индикатор кирген.